Elektrikli Araç Yarışının Açık Ara Kazananı Çin mi?

Küresel elektrikli vasıta yarışında şimdiye kadar yarışı açık ara önde götürmüş olan tek bir isim var: Çin. Dünya Ekonomik Forumu’na gore, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin, 2022 senesinde toplam üretim hacminin ortalama %64’ünü oluştururken, hükümet sübvansiyonları ve vergi indirimleri de üretime destek oldu.

Çin’in Gücü Bataryadan Geliyor

Çin birçok elektrikli aracın çalmış olduğu LFP -yani lityum, demir, fosfat – pillerinin en büyük üreticilerinden. Çin’in en büyük batarya üreticisi olan CATL, LFP bataryalarının mümkün olduğunca ucuz olmasını sağlamakta. Bu da ülkenin en üst sırada yer almasına destek olmakta.

Chrysler’in Çin’deki eski yöneticilerinden Bill Russo’nun Financial Times’a verdiği demeç de oldukça dikkat çekici. Russo, bu yaklaşımın ABD ve Avrupa’daki otomobil ve batarya üreticilerinin aksine, batarya kimyasını düşük maliyete değil performansa bağladığını söylüyor. Şu sözler dilinden dökülüyor: “Çin’de keşfettiğimiz şey, elektrifikasyonun ve elektrikli aracın demokratikleşmesinin tüketicinin satın alabilirliğine öncelik verdiğidir. Bunu daha ucuz hale getirerek Çin kazanıyor.”

Her 3 Elektrikli Aracın Birinde Çin İmzası

2011 senesinde kurulan CATL, Cenup Kore, ABD ve Avrupa’daki rakiplerini geride bırakarak ilk sıraya yerleşti. Bataryaları şu anda dünya genelinde ortalama her üç elektrikli araçtan birinde bulunuyor. Ford bile CATL teknolojisini Michigan’da 3,5 milyar dolarlık yeni bir batarya tesisinde kullanmayı planladığını deklare etti. Sadece Atlantik Konseyi’nin Avrasya Merkezi’nde kıdemli araştırmacı ve Dış İlişkiler Konseyi üyesi olan Ariel Cohen, bu hamleye karşı ABD’de büyük bir tepki oluştuğuna dikkat çekiyor. Bu tepkinin sebepleri de aslen hepimizin tahmin edebileceği noktalardan oluşuyor. Bazı Kurultay üyeleri tesisin Ford’u Çin know-how’ına bağımlı hale getireceğinden ve ABD vergi sübvansiyonlarını Çin’e göndereceğinden kaygı ediyor.

Çin batarya teknolojisinin kullanımına ilişkin kaygı, Çin’in elektrikli vasıta bataryası pazarındaki hakimiyetine ilişkin daha geniş çaplı küresel endişeyi eklerken, hükümetler Çin’in madenlere ve fabrikalara yatırım yapmasını engellemeye başladı. Mesela Şubat ayında Avustralya hükümeti Çin’in Yuxiao Fonu’nun ender toprak madencisi Northern Minerals’daki hissesini arttırmasını ulusal güvenlik sebebi öne sürülerek engellemişti.

Avustralya ve Hindistan Çin’e Karşı Duvar Örüyor

Avustralya’nın bu denklemde konumu mühim; bu sebeple elektrikli vasıta bataryaları için mühim bir araç-gereç olan lityumda dünyanın en büyük üreticisi ve öteki ender toprak malzemelerinde de mühim bir üretici konumunda. Avustralya Gömü Bakanı Jim Chalmers, o dönemde yapmış olduğu açıklamada Avustralya’nın artık maden sektörüne yatırım yapacaklar mevzusunda daha seçici olacağını söylemişti.

Öte taraftan Cohen, Hindistan’ın da Çin’in nüfuzuna meydan okuyacak hamleler yaptığını ve bu ülkenin “Çin rekabetine karşı kendi endüstrilerini ve öteki oyuncuları korumak için çaba sarfetmek için oldukça daha proaktif olmasını” beklediğini söylemiş oldu. Temmuz ayında yetkililer Çinli otomobil üreticisi BYD’nin Hindistan’da 1 milyar dolarlık bir yapınak kurma planlarını reddetti. Washington DC’deki Stratejik ve Internasyonal Emek harcamalar Merkezi’nde kıdemli araştırmacı olan Ilaria Mazzocco, Çin’in bu alandaki “açık pozitif yanlarının”, batarya üretimi için ihtiyaç duyulan tedarik zincirlerinin birçoğu üstündeki kontrolünü de yansıttığını söylemiş oldu.

Yatırım bankası Morgan Stanley Temmuz ayında yayınladığı bir raporda “elektrikli vasıta batarya tedarik zincirinin %90’ının Çin’e bağlı bulunduğunu ve en büyük iki Çinli batarya şirketinin küresel pazarın yarısından fazlasını denetim ettiğini” belirtti. Bu rapor, Çin’in sektör açıdan ne kadar tehlikeli sonuç bir rolde bulunduğunu da ortaya koyuyor. Yatırım bankası, Çin’in “işgücü ve üretim altyapısının yanı sıra elektrikli vasıta üretimi için lüzumlu tehlikeli sonuç malzemelerin madenciliğine” hakim bulunduğunu da sözlerine ekledi.

Küreselleşme Kaygı Deposu Oldu

“Hükümetlerin küreselleşmeyle bütünleşmiş tedarik zincirleri mevzusunda giderek daha çok kaygı duyduğu bir dünyaya doğru gidiyoruz” diyen Mazzocco, tedarik zincirlerini kurarken bunun “Çin hükümeti için bir mesele olmadığını” sözlerine ekledi.

Çin’in tedarik zinciri hakimiyeti, rakiplerine kıyasla daha ucuza pil üretmesini sağlıyor. Örnek vermek gerekirse Cenup Koreli üreticilerin gigawatt saat başına 88 milyon dolara kıyasla üretilen pillerin gigawatt saati Çinli üreticiler için başına 60 milyon dolardan daha azca. Japon Panasonic ise gigawatt saat başına 103 milyon dolar harcıyor.

Bilhassa de Eylül ayında lityum, nikel ve kobalt şeklinde bataryalarda kullanılan temel malzemelerin fiyatlarında düşüşe neden olan yavaşlayan elektrikli vasıta satışları ışığında rakip markalar, Çin’i alt etmek için yeni teknoloji arayışında. Çin’in durgun ekonomisi, tüketicilerin yeni otomobillere yönelik harcamalarını azaltma riski taşıyor.

Öteki taraftan Avrupa, ithal Çin elektrikli araçlarıyla iyi mi başa çıkacağına karar vermekte zorlanıyor. CATL ve Mercedes-Benz’in bir milyon araca kafi gelecek kadar enerji üretecek 7,9 milyar dolarlık bir batarya tesisi organize ettiği Macaristan’da da tesisin çevresel tesirleri sebebiyle protestolar yaşanıyor. Macaristan mühim bir elektrikli vasıta üreticisi olmayı umuyor ve halihazırda birçok otomobil fabrikası ve akü fabrikasına ev sahipliği yapıyor.

ABD Seçimleri Kırılma Noktası Olabilir

Ek olarak gelecek yıl yapılacak ABD başkanlık seçimleri de Avrupa’nın tutumunu etkileyebilir. Donald Trump’ın Beyaz Saray’a geri dönmesi, AB’nin Çin’e karşı atacağı adımları hızlandırabilir zira ABD muhtemelen Avrupa üstünde daha çok baskı kurabilir. Kısaca Çin elektrikli vasıta yarışında şimdilik dünya lideri olabilir, sadece süre içinde bu denge Çin’in aleyhine değişebilir.